december
2018
december
2018
door Jan Everink
Digitale kunst is kunst die helemaal of gedeeltelijk met de computer, door middel van digitale beeldbewerking, is gecreëerd. Van veel digitale kunstwerken zijn op het web hoge-kwaliteit art prints verkrijgbaar. Het omvangrijke online aanbod digitale kunst maakt het mogelijk om precies het kunstwerk te vinden waar je naar op zoek bent.
Een digitaal kunstwerk is helemaal op de computer of met ook nog andere technieken vervaardigd. Bij de creatie wordt een computerbestand geproduceerd, dat is bedoeld om op papier of een ander medium afgedrukt te worden. Het maken en verkopen van prints is een op grote schaal toegepaste methode voor de commerciële verspreiding van digitale kunst. De laatste jaren heeft het digitaal creëren en verspreiden van kunst een enorme vlucht genomen, hetgeen vooral te danken is aan de geweldige vooruitgang op het gebied van de computer- en software-techniek.
De creatieve mogelijkheden van de computer werden overigens al in de jaren 1970 ontdekt en toegepast door de Nederlandse kunstenaar Peter Struyken. Deze gebruikte de computer toen al voor uiteenlopende creaties, van postzegels tot omvangrijke omgevingskunstwerken. Hij was daarmee zijn tijd ver vooruit, temeer omdat de computertechniek toen nog erg beperkt was. Met de tegenwoordige computers en beeldbewerkings-applicaties is veel meer mogelijk.
De digitale kunstenaar beschikt tegenwoordig over ongekende creatieve hulpmiddelen. Zelf ben ik dankzij de mogelijkheden van de computer enkele jaren geleden weer met het creëren van kunst actief geworden. Vroeger heb ik met olieverf en acrylverf geschilderd, maar door tijdgebrek kwam daar op zekere dag niet veel meer van. Ik wilde meer tijd beschikbaar hebben voor andere activiteiten, zoals fotografie, schrijven en webdesign. Door mijn werk als webdesigner ontdekte ik de mogelijkheden van digitale beeldbewerking en dat bracht me ertoe te gaan experimenteren met het op de computer creëren van kunst. Opmerkelijk is dat ik nog steeds vrijwel elke dag weer nieuwe creatieve mogelijkheden van de software ontdek.
Ook het internet is voor de sterk groeiende populariteit van de digitale kunst verantwoordelijk. Ondernemers ontdekten al heel snel dat het web geweldige mogelijkheden voor de kunsthandel kan bieden. Tegenwoordig kan bij meerdere online galeries met het werk van kunstenaars uit vele landen kennis worden gemaakt. De art prints die van de getoonde werken kunnen worden besteld zijn dankzij de vooruitgang op het gebied van de druktechniek doorgaans betaalbaar en van uitstekende kwaliteit.
De opmars van de digitale kunst heeft een revolutie in de kunstwereld teweeggebracht. Door de eeuwen heen was mooie kunst schaars en duur, met als gevolg dat maar weinig mensen zich het bezit ervan konden veroorloven. De schaarste had ook tot gevolg dat kunstwerken vaak behalve voor het mooi ook als beleggingsobject werden aangeschaft. Dat leidde er vervolgens weer toe dat het voor nog onbekende kunstenaars meestal moeilijk was om hun werk te verkopen. De kunstliefhebbers kochten liever van de grote namen, want dat gaf meer zekerheid dat hun kunstbezit in waarde zou blijven stijgen.
Door de opkomst van de digitale kunst is dat aan het veranderen. Voor veel mensen speelt tegenwoordig bij het kopen van kunst het beleggingsaspect nauwelijks een rol. Veel meer wordt de aanschaf gezien als onderdeel van de interieurinrichting.
Met kunst aan de wand kan in een ruimte een persoonlijke sfeer worden gebracht. Dankzij het veelzijdige en betaalbare aanbod kan de nadruk bij het uitzoeken en kopen van kunst steeds meer vooral liggen op de uitstraling van het kunstwerk. Doelstelling bij interieurinrichting is veelal dat mensen zich in de betreffende ruimte prettig voelen. Daarom is er veel belangstelling voor kunst die gevoelens van welbevinden kan oproepen.
Zulke kunst met een positieve uitstraling wordt gemaakt door kunstenaars die zelf positief in het leven staan, zoals bijvoorbeeld Mariska Eyck. Zij woont en werkt in een mooi oud huis met een bloementuin in de sfeervolle stad Leiden. In die omgeving vindt ze de inspiratie om met haar kunst kleur en vreugde in de wereld te brengen. Haar werk is te zien op haar eigen website en bij verschillende internationale online galeries.
Belangrijk is ook dat een aangeschaft kunstwerk behalve sfeer bevorderend ook tamelijk uniek is. Tegenwoordig is dat ook met een art print zeker mogelijk. In het verleden was het moeilijk om met een reproductie in een interieur een individuele expressie tot stand te brengen. Reproducties werden om rendabel op de markt gebracht te kunnen worden in een grote oplaag gedrukt. Daarom waren voornamelijk van heel bekende kunstwerken betaalbare prints verkrijgbaar. Het kon dan ook gebeuren dat je op een feestje hetzelfde beroemde kunstwerk als dat in je eigen woonkamer boven de bank zag hangen.
Wat dit betreft is met de opkomst van de digitale kunst veel veranderd. Met de tegenwoordige POD (Print On Demand) techniek is het niet nodig om van een digitaal kunstwerk een hele serie prints te maken. Met POD kan zonder probleem één enkel exemplaar worden vervaardigd; er hoeft niet zoals bij offset-druk een oplaag van zekere omvang gedrukt te worden.
Als iemand bij een online galerie een art print bestelt dan wordt dit ene exemplaar speciaal voor deze koper vervaardigd. Daardoor is de kans dat een kennis datzelfde kunstwerk kiest heel klein, temeer omdat op het web gebrowsed kan worden in een uitgebreid internationaal aanbod.
Beeldbewerking met de computer kan door een kunstenaar als een volledig op zichzelf staande techniek toegepast worden, maar wordt ook vaak aanvullend gebruikt. Veel kunstenaars experimenteren tegenwoordig graag met het creatief combineren van verschillende beeldende technieken. Steeds meer is ook digitale beeldbewerking onderdeel van deze mixed media werkwijze.
Zo werkt Mariska Eyck bijvoorbeeld met verschillende technieken, zoals acrylverf, oliepastel en heel gewone middelen zoals markers. Ook werkt zij regelmatig met de computer om een finishing touch aan een creatie te geven. Het zijn onder meer de veelzijdige en nauwkeurige mogelijkheden voor kleurgebruik waarom Mariska naast andere technieken ook graag digitale beeldbewerking toepast.
Beeldbewerking wordt ook vaak met fotografie gecombineerd. Als een foto met de computer wordt verbeterd maar nog steeds wordt beschouwd als een vastlegging van een bepaald moment op een bepaalde plaats dan blijft het een foto. Maar het is ook mogelijk foto's te gebruiken om langs digitale weg een nieuwe creatie tot stand te brengen. Dan wordt het betreffende resultaat niet meer als kunstfotografie maar als digitale schilderkunst beschouwd. De kunstenaar combineert en bewerkt de fotografisch vastgelegde beelden dan in een eigen creatief concept.
Er kan op het web worden gebrowsed in een omvangrijke aanbod digitale kunst uit vele landen. Enkele bekende online galeries met digitale kunst zijn: Pixels.com, Society6.com, Redbubble.com en SaatchiArt.com. In de laatstgenoemde galerie zijn art prints een onderdeel van het totale aanbod; je kan daar ook originele kunstwerken uitzoeken en bestellen.
Het zoeken van kunst op het web wordt makkelijker en doelmatiger door de introductie van nieuwe zoeksystemen. Bij SaatchiArt.com kan je bijvoorbeeld met zogenoemde visual search werken, waarbij je zoekt door herhaaldelijk uit een reeks afbeeldingen een keuze te maken. Telkens wordt het getoonde aanbod overeenkomstig je keuze vernieuwd. Zo kan je heel systematisch zoeken tot je iets vindt waar je helemaal enthousiast over bent.
Interessant is ook de bij Pixels.com beschikbare voorziening om in te zoomen op een klein gedeelte van een getoond kunstwerk, om zo van de fijne details een indruk krijgen. Daarmee is de moeilijkheid opgelost dat je bij online kunst uitzoeken verkleinde afbeeldingen te zien krijgt. Vooral voor groot formaat kunstwerken is deze optie heel nuttig.
De kwaliteit van de prints is bij de online aanbieders in het algemeen uitstekend. Er wordt doorgaans een speciale inkjet techniek toegepast, genaamd giclee (spreek uit als zjieklee), waarmee een hoge resolutie en prachtige kleuren worden gerealiseerd.
Een digitaal kunstwerk wordt behalve op speciaal fine art papier vaak ook op uiteenlopende stevige dragers te koop aangeboden. Veel toegepaste materialen zijn bijvoorbeeld: opgespannen canvas, aluminium, plexiglas en hout. Ook wordt wel een bepaald type kunststof genaamd forex gebruikt. Weer een andere drager is alu-dibond, een plaatmateriaal bestaande uit twee dunne lagen aluminium met daartussen een kunststoflaag. Ook deze afdrukken worden doorgaans met hoogwaardige druktechniek vervaardigd.
Deze prints op stevig materiaal, die vaak zonder lijst worden opgehangen, passen heel goed in een hedendaags interieur. Ze worden veelal ready to hang geleverd: aan de achterzijde voorzien van een kant-en-klaar ophangsysteem. Vooral groot formaat canvas prints lijken wat dit betreft toenemend populair te worden.
Een veelbelovende nieuwe ontwikkeling is het weergeven van digitale kunst op een tv-scherm. Maar hoewel een moderne teevee daarvoor zeker geschikt is vindt dit nog maar op beperkte schaal plaats. Toch is aannemelijk dat het in de toekomst ook gebruikelijk zal worden om digitale kunst op een teevee te vertonen. Een aanwijzing daarvoor is bijvoorbeeld dat door Samsung onlangs een speciaal voor digitale kunst geschikte teevee, genaamd The Frame, op de markt werd gebracht.
Een trend die al wél sterk heeft doorgezet is het met digitale kunst bedrukken van uiteenlopende producten. Digitale kunstwerken worden op grote schaal toegepast als design voor print on demand bedrukking op onder meer T-shirts, gordijnen, telefoonhoesjes, mokken, kastjes, tafeltjes, gordijnen, tassen, plunjezakken, rugzakken en dekbedovertrekken. Er zijn op dit gebied meerdere webwinkels actief, waar ook regelmatig nieuwe producten aan het assortiment worden toegevoegd.
Toch is het niet zo dat elk digitaal kunstwerk ook als opdruk op allerlei producten te koop is. De kunstenaar bepaalt in principe zelf op welke producten zijn creaties mogen worden gebruikt.
De digitale kunst is niet meer uit de samenleving weg te denken, en de verdere expansie ervan lijkt nog lang niet ten einde te zijn gekomen.
De publicatie van FiLOSCOOP wordt verzorgd door Bureau Everink te Almere.
Copyright © 2018 Jan Everink, Bureau Everink