Vincent van Gogh: kunst waardoor je persoonlijk wordt getroffen

Vincent van Gogh heeft op mij en miljoenen andere mensen een grote indruk gemaakt. Tijdens zijn leven had hij dat niet kunnen bevroeden.
Een bezoek aan het Van Gogh Museum in Amsterdam kan een geweldige ervaring zijn. Daar zijn meer dan 200 schilderijen van deze wereldberoemde Nederlandse kunstenaar te zien. Toegangsbewijzen voor het museum kunnen online worden besteld, dan hoef je niet in de rij te staan.

Zoon van predikant

Nederland heeft vele wereldberoemde schilders voortgebracht, zoals Bosch, Rembrandt, Hals, Steen, Van Gogh, Willink, Escher, Mondriaan, Corneille, Appel, De Kooning, om er maar een paar te noemen. Maar ik wil er bij deze één uitlichten, namelijk de onovertroffen Vincent van Gogh.

De eerste keer dat ik werkelijk met zijn werk werd geconfronteerd, meen ik mij te herinneren, moet in de jaren ‘70 in het Van Gogh Museum in Amsterdam zijn geweest. De schilderijen die mij destijds het meest troffen, waren zijn impressies van boomgaarden en bloeiende bomen uit de periode dat hij in Arles, in het zuiden van Frankrijk verbleef. Als ode aan Van Gogh geef ik hierbij een overzicht van zijn levensloop.

Als zoon van een predikant werd hij in 1853 als Vincent Willem van Gogh te Zundert, nabij de Belgische grens, geboren. Een jaar eerder was er al een Vincent Willem (I) geboren, maar die was dezelfde dag al overleden. Op het kerkhofje nabij zijn geboorteplek bestaat dat graf nog steeds.

Vier jaar na Vincent Willem (II) werd zijn broer Theodorus (Theo) geboren. Tot zijn vijftiende gaat Vincent naar school, maar het is wel tobben met hem. Hij maakt weinig af. Aanbevolen door zijn oom, werkt hij vervolgens van 1869 tot 1876 in verschillende filialen van de kunsthandel van Goupil, in o.a. Den Haag, Londen en Parijs. Gedurende die tijd leert hij al verschillende schilderstijlen en -stromingen kennen en ook tekent en schildert hij al.

De jaren in België en Nederland

Tot 1882 volgt een periode waarin hij een godsdienstige roeping volgt en predikant wil worden. Hij volgt hiervoor ook verscheidene studies. Hij blijkt geen groot prediker te zijn. Bekend uit deze periode is zijn verblijf in de Belgische Borinage, waar hij zich onder andere inzet voor de arme mijnwerkers aldaar. Verder woont hij in die periode in Brussel, Etten en Den Haag (waar hij zijn eerste schilderslessen van Mauve krijgt – bekend van de latere “Haagse School”). Langzamerhand neemt zijn zendingsdrang echter af. Heeft hij de afgelopen 2 jaar voornamelijk aquarellen gemaakt, nu gaat hij zich met olieverf en het mengen van kleuren bezighouden. Van 1881-1883 maakt hij 35 schilderijen.

Van 1883 tot 1885 woont hij voornamelijk in Nuenen, waar zijn vader een nieuwe standplaats heeft gekregen. Hij maakt in die periode vele schilderijen en nog veel meer aquarellen en tekeningen. Gedurende deze tijd werkt hij ook in Drenthe, waar hij onder andere in Hoogeveen en Nieuw-Amsterdam verblijft.

De Aardappeleters
Foto Awesome Art

Zijn werk wordt in deze periode gekenmerkt door de robuuste vormen en sombere tonen. Aan het palet van de impressionisten is hij dan nog niet toe. (In 2007 werden tijdens een onderhoudsbeurt in de pastorietuin in Nuenen – waar Van Gogh in 1884-85 in de kosterswoning zijn atelier had – onder andere verfresten en een marterhaar gevonden. Onderzoek heeft aangetoond dat het pigment in deze verf o.a. door Van Gogh werd gebruikt. De marterhaar tussen deze verfresten kan uit het penseel van Van Gogh afkomstig zijn.) In 1886 vertrekt hij voor korte tijd naar Antwerpen, waar hij zich inschrijft aan de School voor Schone Kunsten. Ondanks zijn ziekte in die tijd volgt hij daar lessen en ook een schilderscursus bij Fernand Cormon. In de periode december 1883 tot november 1885 maakt hij 193 schilderijen, waaronder de Aardappeleters en diverse Boerinnen.

In deze periode maakte hij 144 schilderijen waaronder de Irissen en Cypressen. In januari 1890 nam hij deel aan een expositie in Brussel. Hier verkocht hij zijn enige schilderij tijdens zijn leven (De Rode Wijngaard). Omdat de zenuwinzinkingen, ondanks zijn verblijf in het gesticht, elkaar bleven opvolgen, besluit hij naar Auvers-sur-Oise te vertrekken, een dorpje ten noordwesten van Parijs. Dit omdat hij dan dichter in de buurt van Theo komt te wonen en omdat er geregeld is dat dr. Gachet, een Franse arts, voor hem gaat zorgen. Van Gogh zou maar drie maanden in Auvers-sur-Oise verblijven. Hij maakte in deze periode 77 schilderijen, waaronder het Korenveld met Kraaien.

Korenveld met Kraaien
Foto Awesome Art

 

Op 27 juli 1890, 37 jaar oud, schiet Van Gogh zichzelf een kogel door de borst. Tengevolge van de daardoor ontstane inwendige bloedingen sterft hij op 29 juli. Theo, die in allerijl per trein naar hem toe is gekomen, is dan aan zijn zijde. Een half jaar later overlijdt ook Theo. Ze liggen begraven op de begraafplaats van Auvers-sur-Oise.

Vriendelijke man

Hoewel Van Gogh vaak wordt beschreven als een ruziezoeker, was hij volgens Adeline Ravoux, de 13-jarige dochter van de herbergier van het Hotel Saint Aubin, waar Van Gogh in Auvers-sur-Oise verbleef en overleed, een vriendelijke, niet al te communicatieve man, die geen alcohol dronk. Hij werd zeer gerespecteerd en mengde zich nooit tussen de bezoekers van het café. Adeline Ravoux werd verscheidene malen door Van Gogh geportretteerd.

Tot zover mijn korte overzicht van de levensloop van één van Nederlands beroemdste kunstenaars. Zonder zijn broer en mecenas Theo had hij echter niet zover kunnen komen. Daarvoor heeft hij te veel voor hem betekend. Vincent van Gogh heeft op mij en miljoenen andere mensen een grote indruk gemaakt. Tijdens zijn leven had hij dat niet kunnen bevroeden.

Zijn schilderijen zijn over de gehele wereld verspreid geraakt, maar de voornaamste musea waar veel werk van hem te bezichtigen is, zijn het Van Gogh Museum in Amsterdam en het Kröller-Müller Museum in Otterlo.

De in dit artikel afgebeelde schilderijen behoren tot de vaste collectie van het Van Gogh Museum, die verder nog uit ruim 200 andere schilderijen, vele tekeningen en brieven van Van Gogh bestaat. Toegangsbewijzen voor het museum zijn ook via de website www.vangoghmuseum.nl te bestellen (dat scheelt weer in de rij staan). Vermeldenswaard zijn ook de bibliotheek en het museumcafé (met onder meer vegetarische schotels). Naast het werk van Van Gogh bezit het museum ook nog een grote collectie van andere 19de-eeuwse kunst, waaronder Impressionisme en Postimpressionisme.