Twee toekomst-scenario's voor het jaar 2050 (1)

door Victor Christiano

november 2010

Terwijl in het verleden de nadruk in de futurologie lag op het signaleren en extrapoleren van mainstream-trends worden tegenwoordig veelal meerdere scenario's naast elkaar geplaatst. Zulke scenario’s zijn beschrijvingen van mogelijke toekomstige maatschappelijke werkelijkheden. In dit artikel worden twee mogelijke scenario's voor het jaar 2050 geschetst.


Weak signals

Tegenwoordig beseft men in de futurologie dat de toekomst nog helemaal niet vaststaat maar door de mens gemaakt zal worden. Mogelijke scenario's kunnen soms heel verschillend en zelfs tegengesteld zijn, namelijk als de wereld op een tweesprong staat.

Momenteel is dat het geval; er kunnen vele signalen worden waargenomen dat de tegenwoordig dominerende wetenschapsfilosofie, het materialisme, op langere termijn zijn overheersende positie zal verliezen. De mens komt tot bezinning en wordt zich bewust van zijn spirituele mogelijkheden en verantwoordelijkheid.

Maar het staat nog niet vast hoe snel en in welke mate deze verandering zal doorzetten, dus als men aan het jaar 2050 denkt is zowel een materialistische als een vitalistische toekomst mogelijk.

Bij het opstellen van scenario's en het inschatten van de waarschijnlijkheid daarvan wordt tegenwoordig behalve aan bestaande trends en opkomende technische mogelijkheden aandacht besteed aan zogenoemde weak signals. Dat zijn voortekenen die duiden op komende veranderingen in de samenleving. Een weak signal ofwel zwak signaal is een gebeurtenis of verschijnsel waaraan statistisch geen betekenis toegekend kan worden maar waarvan het belang desondanks door futurologen wordt onderkend.


In het scenario "De geconditioneerde mens" is energie
zeer schaars en duur geworden. Het  winnen van
aardolie is moeilijk en riskant. Foto Tonylady.

Zwakke signalen zijn zwak omdat ze schuil gaan onder de sterke noise ofwel ruis die vandaag de dag kenmerkend is voor de berichtgeving in de media. Het concept ruis komt uit de telecommunicatie en heeft betrekking op de storing die in ieder communicatiekanaal aanwezig is. In de telecommunicatietechniek streeft men er naar de ruis zoveel mogelijk te beperken zodat de communicatie waar het om gaat door zo weinig mogelijk storing wordt gehinderd.

Als een kanaal of omgeving veel ruis veroorzaakt dan is het moeilijk om de werkelijk van belang zijnde signalen op te vangen. Dat vereist dan speciale geoefendheid. Futurologen ontwikkelen en oefenen hun vermogen tot het ondanks de sterke maatschappelijke ruis signaleren en interpreteren van belangrijke voortekenen ofwel weak signals.


Twee scenario’s voor het jaar 2050

Voor ongeveer het jaar 2050 lijken de twee hierna globaal beschreven scenario's vrij grote waarschijnlijkheid te hebben. Deze twee scenario's zal ik aanduiden als "De geconditioneerde mens" en "Duurzame vrije samenleving".

Dat de meeste mensen ongetwijfeld het scenario "Duurzame vrije samenleving" het meest wenselijk zullen vinden biedt geen garantie dat dit scenario werkelijk zal worden. De geschiedenis leert helaas dat de mensheid op een tweesprong niet altijd de beste richting kiest. Het scenario "De geconditioneerde mens" is gebaseerd op het in 2050 nog steeds overheersen in de wetenschappen en de economie van de materialistische filosofie. Men ziet de mens als een chemisch systeem met uiteenlopende behoeften. De economie is gebaseerd op het voortdurend versterken en uitbreiden van deze menselijke behoeften door middel van reclame en andere beïnvloeding. In deze opvatting is de individuele persoon vooral een consument.

In het scenario "Duurzame vrije samenleving" heeft het materialisme als wetenschapsfilosofie en levensbeschouwing plaats gemaakt voor het vitalisme. De mens is zich bewust geworden van zijn verantwoordelijkheid als spiritueel wezen met grote creatieve capaciteiten.

Dat heeft enorme veranderingen in de samenleving teweeggebracht, vergelijkbaar met de renaissance in de 15de eeuw. Gebruikmakend van de technologische mogelijkheden heeft de mensheid de kans gegrepen om door creativiteit en productie op deze planeet werkelijke leefbaarheid tot stand te brengen. Hoewel de trendmatige ontwikkeling lijkt te gaan in de richting van het scenario "De geconditioneerde mens" kunnen er vele weak signals worden waargenomen dat het scenario "Duurzame vrije samenleving" het toch gaat winnen.

In de volgende delen van dit artikel worden de twee genoemde scenario's met betrekking tot verschillende belangrijke aspecten van het leven nader besproken.

Lees verder >>