|
| |
|
|
door Jan Rood
2015-01
In de loop van de (industriële) geschiedenis hebben zich belangrijke ontdekkingen en ontwikkelingen voorgedaan zoals die van de telefoon, het vliegtuig, de computer en dergelijke. Omdat ik vind dat de fiets eigenlijk ook in dat rijtje thuishoort, bij deze een artikel over die fiets.
In Nederland ligt 17.000 km aan
fietspaden en zo’n 65.000 km
aan befietsbare wegen.
Foto © Sjors737 | Dreamstime.com
De fiets, dit betrekkelijk simpele voertuig, heeft sinds zijn ontstaan een hoge vlucht genomen. Zo bedacht Baron Karl von Drais rond 1817 een zogeheten loopfiets. In 1865 ontstond er iets dat meer op de huidige fiets leek, namelijk een tweewieler gebouwd door de Fransman Michaux. Deze vélocipède (snelle voet) had een ijzeren frame en wielen, maar nog geen ketting en werd door middel van trappers aan het voorwiel voortgedreven. De snelheid kon alleen maar vergroot worden door het wiel waaraan de trappers bevestigd waren groter te maken.
Hieruit ontstond rond 1870 de hoge bi (van bicyclette, tweewieler), vanwege het grote voorwiel. In 1885 bouwde Starley een fiets met kettingaandrijving, waarvan de wielen even groot waren, en rond 1888 kwam Dunlop met de eerste luchtgevulde banden in plaats van de massieve rubberen banden. Behalve enkele aanpassingen is het basismodel sinds zijn ontstaan dus eigenlijk niet veel veranderd.
Was de benaming ervan in ons land oorspronkelijk officieel nog rijwiel, op gegeven moment ontstond het woord fiets, waarvan de oorsprong niet eensluidend is. Eén versie is dat-ie vernoemd is naar een wagenbouwer uit Wageningen genaamd Viets die rond 1880 rijwielen begon te maken. Een andere verklaring is dat het een verbastering van vélocipède en weer een andere van het Duitse woord Vize-Pferd (vervangpaard) is.
Was de fiets vroeger een vervoermiddel voor de elite, met name in de 20ste eeuw begon – zeker in Nederland – de opmars van de fiets. Dit onder andere doordat Nederland én een vlak land is en omdat er steeds meer verharde en geasfalteerde wegen bij kwamen.
De hoge bi, een fiets met de
trappers aan het grote voorwiel.
En was het vroeger een (noodzakelijk) vervoermiddel, tegenwoordig wordt de fiets ook steeds meer in sportieve zin gebruikt. Fietsen is namelijk efficiënter dan welke andere manier van voortbewegen dan ook, wel vijf maal zo efficiënt als lopen. Het zorgt voor verbranding van calorieën en houdt diverse spiergroepen soepel. Niet voor niets maken senioren er steeds meer gebruik van en staan de sportscholen vol met toestellen afgeleid van de fiets.
In ons land rijden zo’n 19 miljoen fietsen rond. 85 % van de Nederlandse bevolking heeft één of meer fietsen. Gemiddeld leggen we er zo’n 900 fietskilometers per jaar mee af. In totaal gaan er zo 15 miljard kilometers onder de wielen door. In ons land ligt maar liefst 17.000 km aan fietspaden en buiten de bebouwde nog eens zo’n 65.000 km aan befietsbare wegen.
Aan landelijke fietsroutes ligt er zo’n 4500 kilometer. Het aantal fietsen per inwoner in Nederland is 1,1, in Denemarken 0,8; Duitsland 0,8; België 0,5; Verenigde Staten 0,5; Frankrijk 0,3; China 0,4, in Japan 0,6. Opmerkelijk is dat de eerste – niet gemotoriseerde – vliegpogingen ondernomen werden met fietsonderstellen om voldoende snelheid te kunnen krijgen en dat de gebroeders Wright die in 1903 het eerste gemotoriseerde vliegtuig uitvonden eigenlijk fietsenmakers waren.
Sportief er op uit met de mountainbike.
Foto © Warren Goldswain | Dreamstime.com.
De mountainbike of ATB (All Terrain Bicycle) is gemaakt om op onverharde wegen of paden te rijden en heeft dikke banden met profiel voor comfort en grip;
De bierfiets: een fiets met een toog geschikt voor zo’n 10 personen, die, terwijl ze aan de bar zitten voor de aandrijving zorgen. Gebruikt als toeristische attractie e.d.
De chopper: een lage, verlengde fiets met een hoog stuur.
De ligfiets: een fiets waar de fietser als het ware ruggelings op ligt. Het gewicht van de ligfietser wordt grotendeels gedragen door het stoeltje waarin hij zit of ligt.
De racefiets is geoptimaliseerd voor wielerwedstrijden op de weg, de baan en voor cyclocross. Daarnaast ook voor recreatie. Bestond het frame ervan vroeger uit staal of aluminium, tegenwoordig bestaat het uit carbon, titanium of magnesium.
De tandem (naar Latijn tam ‘zoveel’ plus het achtervoegsel –dem) oftewel tweepersoonsfiets.
De elektrische fiets of E-bike. Deze fiets wordt door een elektromotor aangedreven, al dan niet in combinatie met trapondersteuning. De E-bike wordt met name onder senioren en forenzen steeds populairder. Volgens de laatste cijfers is het aantal verkochte E-bikes de 1 miljoen al gepasseerd.
Het idee van een vliegende fiets was
het begin van de luchtvaart.
De weesfiets heeft langere tijd ongebruikt op openbaar terrein gestaan waarna hij door de gemeente is verwijderd en tijdelijk gestald om, als hij niet opgehaald wordt, uiteindelijk gesloopt te worden. Maar er gebeuren nu ook andere dingen mee: er worden vanuit het Fietsdepot in Amsterdam 1400 van deze fietsen naar het vluchtelingenkamp Al Za'atari in Jordanië verscheept. Op woensdag 26 november werd de eerste lichting van 350 fietsen al opgehaald en ingepakt om per zeecontainer naar Jordanië af te reizen.
Met meer dan 3000 km aan fietsroutes, talrijke rustpunten en hoge tevredenheidscores is de provincie Overijssel in 2012 uitgeroepen tot de beste Nederlandse fietsprovincie. Een belangrijk evenement voor fietsers is de jaarlijkse Fiets en Wandelbeurs.
Verder wil ik u nog opmerkzaam maken op mijn eigen boekje over fietsen,
genaamd het “Bizarre Fietsen Boekje”, een ludiek boekje met tekeningen,
weetjes en foto’s over de Nederlandse fiets, bedoeld voor zowel de toerist
als de intellectueel. Voor slechts €5,- te bestellen via
www.janrood.nl.
De publicatie van FiLOSCOOP wordt verzorgd door
Bureau Everink te Almere
Copyright © 2015 Jan Rood, Bureau Everink