Het weer vandaag
Home Archief Aanmelden Email
Beeldend kunstenaar en auteur
 Jan Rood woont en werkt
 in Amsterdam

Begraafplaatsen: prima plekken om te wandelen, te kijken en te filosoferen

tekst en foto's: Jan Rood

mei 2014

Een begraafplaats, daar ga je toch niet voor je lol heen? Dat is toch alleen maar treurig en dat soort dingen? Nou, dat valt wel mee, hoor.


De Paerl op Zorgvlied, een prachtige
plek om te filosoferen.

Sterker nog, begraafplaatsen hebben, naast dat ze met de dood te maken hebben, een heel andere kant: vaak zijn ze qua natuur en vormgeving mooi en divers en vormen ze een oase van rust, met name in of in de nabijheid van een stad.

Wandelen in mooie natuur

Een begraafplaats is vaak een prima plek om te wandelen, te kijken en/of te filosoferen. Ik doe dat zo af en toe ook weleens en omdat het op het moment van schrijven lente is, staat de natuur er helemaal mooi bij; een reden te meer om eens een paar begraafplaatsen bij mij in de buurt te bezoeken. Als resultaat hiervan ga ik er hieronder een drietal beschrijven, namelijk Zorgvlied (eigenlijk gemeente Amstelveen), Huis Te Vraag in Amsterdam en Westerveld in Driehuis.

Zorgvlied

Zorgvlied is prachtig gelegen aan de Amsteldijk in Amsterdam. Voordat de begraafplaats hier kwam was er een buitenplaats gevestigd, genaamd “Zorgvliet”, wat later Zorgvlied met een d werd, refererend aan een plek waar zorgen vlieden. Zorgvlied werd ontworpen door tuinarchitect Zocher, die ook het Vondelpark heeft ontworpen. Zorgvlied werd in 1870 in gebruik genomen en is na de diverse uitbreidingen momenteel zo’n 16,5 hectare groot.


Huis Te Vraag: prachtige stille natuur.

Door de riante ligging aan de Amstel, de tuinarchitectuur en rust viel Zorgvlied in beginsel zeer in de smaak bij de gegoede burgerij, maar werd al gauw heel populair bij alle Amsterdammers. Op Zorgvlied liggen ook diverse BN’ers begraven zoals: Harry Mulisch, Herman Brood, Annie MG Schmidt. De begraafplaats heeft, naast een uitgebreid padenstelsel, ook diverse afdelingen zoals de Paerl, een in oosterse stijl uitgevoerde vijver met begroeiing. Dit is een prachtige plek om te filosoferen over, bijvoorbeeld, waar en wanneer de overledenen via reïncarnatie terug zijn gekomen.

Adres: Amsteldijk 273, Amsterdam.

Huis Te Vraag

Deze begraafplaats kwam ik heel toevallig eens tegen en ik denk dat de meeste Amsterdammers deze plek niet eens kennen. Huis Te Vraag ligt dan ook als een vergeten, stille en groene oase tussen de oprukkende bebouwing ingeklemd aan de westoever van de Schinkel in Amsterdam Zuid.

Huis Te Vraag is sinds 1962 niet meer in gebruik als begraafplaats, maar wordt nog wel steeds onderhouden. Het is een verademing om er rond te lopen. Een prachtige stille natuur met vele soorten bomen als taxussen, cipressen en kastanjes, en planten als teunisbloemen, rozen en narcissen. En veel klimop. Toch is alles keurig onderhouden en gesnoeid en zijn alle paden tussen de buxushagen en graven door keurig aangeharkt en bijgehouden.

Naast dat het kerkhof van Huis Te Vraag slechts zo’n 1 hectare groot is, ligt er achter het oprijlaantje nog een schilderachtig weiland, waar vroeger de paarden graasden die de rouwkoetsen trokken. Vanwaar eigenlijk die naam? In de 15de eeuw moet er op de plek waar nu de voormalige aula staat een boerenhofstee hebben gestaan, genaamd Te Vraghe, omdat Maximiliaan I hier in 1489 de weg naar Amsterdam vroeg. Na die tijd heeft de plek en de bebouwing vele functies gehad en veranderingen ondergaan om in 1891 tot een kerkhof te worden omgevormd.


Een van de eerste crematoria
in Nederland.

Tegenwoordig woont er in de aula van Huis Te Vraag een kunstenaar die tegelijk de beheerder en hovenier van de begraafplaats is.

Adres: Rijnsburgerstraat 51, Amsterdam. Openingstijden: dinsdag t/m donderdag van 10-16 uur.

Westerveld

Westerveld, gelegen aan de Duin en Kruidbergerweg in Driehuis, is een van de oudste begraafplaatsen van Nederland. Op 23 juli 1888 werd toestemming verkregen voor het inrichten van landgoed Westerveld tot begraafplaats, bestemd voor alle gezindten. Tevens bevindt zich hier een van de eerste crematoria van ons land, gebouwd in 1914, naar een ontwerp van de architect Marius Poel. Dit jaar is het precies 100 jaar geleden dat dit gebeurde.

Westerveld ligt in een heuvelachtig duinlandschap, tevens een vogelreservaat. Het voormalige landgoed, dat ruim 31 hectare groot is, heeft een heel eigen identiteit. Het hoogteverschil en de grote verscheidenheid aan groen zijn naar Nederlandse begrippen uniek. Westerveld is niet alleen als begraafplaats maar ook als wandelgebied geliefd. Ook dit park werd aangelegd naar ontwerp van Zocher. Ondanks het feit dat het één van de grootste begraafplaatsen van Nederland is, is het vooral een oase van rust en stilte.


Westerveld: oase van rust en stilte.

Omdat Westerveld van begin af aan een begraafplaats was voor rijke Amsterdammers, zijn er veel bijzondere mausolea en monumenten te zien, waaronder dat van Multatuli, Anthony Fokker, Louis Couperus en Berlage. Ook zijn hier veel hedendaagse BN’ers begraven/gecremeerd, zoals Boudewijn Büch en Lex Goudsmit. In 2002 werd de vermoorde politicus Pim Fortuyn tijdelijk op Westerveld begraven.

Adres: Duin en Kruidbergerweg 6, Driehuis.

Begraafplaatsen: bezoek waard

Natuurlijk zijn begraafplaatsen of kerkhoven in principe bedoeld als laatste rust- en gedenkplaats. Maar ik heb met het bovenstaande artikel aan willen geven dat ze ook een bezoek waard zijn om er de stilte, natuur en andere dingen te ervaren. Nederland kent zo’n 4300 begraafplaatsen en iedereen kent er wel een paar in zijn of haar omgeving. Misschien ’n tip.