|
Communicatie
is essentie van beeldende kunst
Bidden kunstenaar en auteur Jan Rood
woont en werkt in Amsterdam
|
Ieder kunstwerk is een creatie, en daarom is creatief talent bij het maken van kunst heel belangrijk. Maar zeker zo belangrijk als creativiteit is het aspect communicatie. Uiteindelijk goat het er bij het creëren van een kunstwerk om dat je op een bepaald emotioneel niveau met andere mensen communiceert. Een goed kunstwerk raakt altijd een gevoelige snaar. |
 |
Hedendaagse kunst
De beeldende kunst van deze tijd verschilt belangrijk van die van andere periodes in de geschiedenis. De beeldend kunstenaar heeft vandaag de dag grote vrijheid en dat is een niet te onderschatten voordeel, maar het heeft ook zijn bezwaren. In de 17de en 18de eeuw wilden gezagsdragers zichzelf graag op een schilderij vereeuwigd zien, en het was min of meer vanzelfsprekend dat de kunstenaar zijn creatieve vermogens voor dat doel beschikbaar stelde. Een kunstenaar kon bijvoorbeeld ook opdracht krijgen om een schilderij van een of andere grote zeeslag te maken. Wat de kunstenaar zélf in zijn werk tot uitdrukking wilde brengen was nauwelijks van belang.
Tegenwoordig is dat gelukkig heel anders. De beeldend kunstenaar heeft grote vrijheid, maar dat betekent ook dat hij zich moet afvragen waar het bij het maken van een kunstwerk nu eigenlijk om gaat. In de meer dan 25 jaar dat ik als beeldend kunstenaar actief ben heb ik wat dit betreft een aantal waardevolle inzichten ontwikkeld. In dit artikel wil ik enkele daarvan aan de hand van voorbeelden uit mijn kunstenaarsloopbaan nader toelichten.
Creatieve bewegingsruimte
|
Al op de lagere school in Castricum, het Noord-Hollandse dorp waar ik ben geboren, maakte ik opvallende tekeningen. Die tekeningen trokken veel aandacht en werden meestal door de onderwijzer opgehangen. Ik was toen al bezig in mijn werk iets persoonlijks tot uitdrukking te brengen, iets wat niet voortvloeide uit mijn opvoeding of mijn dagelijkse omgeving. Waar ik naar op zoek was, dat ging ik later beseffen, was een zekere creatieve bewegingsvrijheid en uitdaging. Hoewel ik in het algemeen van mening ben dat religie een positieve factor in iemands leven kan zijn moet ik vaststellen dat ik wat dit betreft niet veel heb gehad aan mijn katholieke jeugd. De heersende opvattingen in mijn omgeving spraken niet tot mijn verbeelding. |
|
Toen ik ongeveer 18 jaar oud was voelde ik me aangetrokken tot de flowerpower-beweging van die tijd. Ik maakte toen met viltstift en andere technieken al heel persoonlijk werk, dat ik nog het beste als "psychedelisch" kan aanduiden. De flowerpower-beweging was voor mijn ontwikkeling als kunstenaar tamelijk belangrijk want deze beweging bood mij de mogelijkheid en vrijheid om er creatief aan bij te dragen.
Jezelf ontwikkelen
Als beeldend kunstenaar moet je voortdurend aan jezelf blijven werken. Voor mij was het een behoorlijke tegenslag dat ik destijds niet werd toegelaten tot de Rietveld Academie. Men vond mijn Mulo-diploma als vooropleiding voor de Rietveld Academie niet voldoende. Waarom men die vooropleiding zo belangrijk vond is mij nog steeds een raadsel, want wat heeft een vooropleiding met kunst te maken.
Dus toen ben ik gaan
werken en heb ik me in mijn vrije tijd zelfstandig verder in de beeldende kunst bekwaamd. Om geld te verdienen
heb ik allerlei banen gehad: bij de Hoogovens, op de camping in Bakkum
gewerkt,
dierenverzorging, en nog andere soorten werk. Ook heb ik veel voor
uitzendbureaus in Amsterdam gewerkt. 's Avonds en in de weekends ging ik
door met schilderen. Het was voor mij de periode dat ik mijn creatieve
vermogens verder ontdekte en ontwikkelde. Voor een kunstenaar is dat
essentieel; of je nu een officiële kunstopleiding volgt of autodidact
bent, je moet de talenten die je hebt naar boven halen en ontwikkelen.
 |
|
|
 |
Belangrijk is dat je de verschillende mogelijkheden die in
je zitten een kans geeft. Zo heb ik bijvoorbeeld ook met muziek
geëxperimenteerd. Ik speelde saxofoon en dat vond ik heel boeiend om te
doen, maar ik ben er uiteindelijk toch niet mee doorgegaan. Ook op literair
gebied ben ik actief geweest. Zo heb ik nog een hoorspelwedstrijd bij de
VPRO gewonnen, en dat stuk is destijds
nog op
de VPRO-radio uitgezonden. Ook heb ik later nog door mij geschreven
verhalen op de VPRO-radio voorgelezen. Maar mijn interesse ging toch steeds weer terug naar de
beeldende kunst. Ik heb verschillende technieken uitgeprobeerd en
toegepast, en geleidelijk heb ik zo een professioneel niveau ontwikkeld.
Veel ideeën
Naarmate je
als kunstenaar door experimenteren en oefenen meer technieken en stijlen
tot je beschikking krijgt neemt ook je inspiratie toe. Zo is het althans
bij mij gegaan.
Van 1975 tot 1986 ben ik als kunstenaar in de BKR
actief geweest. Aan ideeën had ik nooit gebrek. Ik maakte me er nooit
zorgen over of ik wel op tijd weer iets goeds klaar zou hebben om in te
leveren. Vaak maakte ik vanuit mijn invallen hele grote schilderijen, want op die
manier kon ik me er creatief helemaal in uitleven. Ook had ik gemerkt dat
grote formaten bij de BKR beter in de smaak vielen dan klein werk. Onder
meer maakte ik in die tijd wandgrote schilderijen die uit meerdere panelen
bestaan. Enkele van die werken hangen momenteel nog in het Wibauthuis in
Amsterdam.
|
|
Ideeën zijn voor een kunstenaar van essentieel belang, want alleen als je veel creatieve invallen hebt kan je werkelijk productief zijn. Wat dit betreft is behalve je technische bekwaamheid onder meer ook de omgeving waar je woont en werkt een belangrijke factor.
De laatste jaren ben ik steeds meer gaan beseffen dat naast techniek en ideeën nog iets anders essentieel is: communicatie. Uiteindelijk kan je als kunstenaar pas voldoening in je werk vinden als je andere mensen met je creaties weet te bereiken. |
Sinds 1986, toen de BKR werd afgeschaft, ben ik steeds meer waarde gaan hechten aan het aspect communicatie. Ik vind het belangrijk dat een door mij gemaakt kunstwerk iets naar de beschouwer uitstraalt. Daarom kijk ik altijd hoe mensen op mijn werk reageren, niet alleen bij exposities, waarvan ik er inmiddels zo'n 30 heb gehad, maar ook als ik thuis bezoekers heb. Die individuele reacties vertellen mij iets over het mogelijke effect bij een groter publiek.
Om méér mensen te bereiken ben ik momenteel met verschillende projecten bezig om kunstwerken te reproduceren in vormen die ook voor een laag budget betaalbaar zijn. Zo zijn van sommige van mijn meer recente schilderijen ansichtkaarten gemaakt. Ook zijn een aantal werken in de vorm van tegeltjes vermenigvuldigd. Opmerkelijk bij deze tegeltjes is dat de voorstelling dankzij een speciale coating een zekere diepte lijkt te hebben.
Neorealisme
|
Ook wat de stijl betreft ben ik er méér op gaan letten of en in welke mate mijn werk met anderen communiceert. Hoewel ik nog steeds abstracte schilderijen maak ben ik tegenwoordig ook met andere stijlen bezig. Ook bij abstracte kunst gaat het erom dat je een gevoelige snaar weet te raken. Bij ieder kunstwerk moet je door vorm en kleur de juiste toon vinden. Je moet op een bepaalde emotionele golflengte met de mensen die je wilt bereiken communiceren. Behalve met volledig abstracte vormen experimenteer ik tegenwoordig met aloude Nederlandse thema's zoals molens, gevels en tulpen. Dat zijn vormen waarmee iedereen vertrouwd is, zodat er vrijwel altijd onmiddellijk herkenning optreedt. De schilderijen die ik vanuit die herkenbare beelden creëer noem ik wel neorealistisch, omdat ik er een nieuwe persoonlijke visie in tot uitdrukking breng op een bestaande realiteit. |
|
Een object dat ook voor veel mensen een stuk vertrouwde realiteit vertegenwoordigt is de fiets. Zelf heb ik ook wel iets bij fietsen, niet in de laatste plaats omdat ik ook nog wielrenner ben. Vanuit die affiniteit voor de fiets heb ik een serie tekeningen gemaakt waarin de fiets steeds in een andere context wordt geplaatst dan die van de normale dagelijkse werkelijkheid. Ik laat daarin allerlei bizarre varianten van het object fiets zien. Met die tekeningen heb ik een boekje samengesteld dat momenteel door mij in eigen beheer wordt verspreid. Ik ben nog op zoek naar een uitgever voor dat boekje.
Zo ben ik momenteel als kunstenaar op verschillende manieren bezig om nog beter met veel mensen in communicatie te komen. Voor een kunstenaar is communicatie essentieel.
| Jan Rood 020-6257573 www.roojan.nl |